Küresel ısınma, atmosferdeki gazların güneşin ısısını hapsetmesine neden olan dünyanın doğal ısınmasıdır. Güneş ışığı gezegenimizi yaşanabilir kılıyor. Dünyamıza ulaşan güneş enerjisinin %30’u uzaya geri yansırken, yaklaşık %70’i atmosferden geçerek Dünya’ya ulaşırken; Kara, okyanuslar ve atmosfer tarafından emilerek gezegeni ısıtır. Bu ısı daha sonra görünmez kızılötesi ışık olarak geri döner. Bu kızılötesi ışığın bir kısmı uzaya yayılmaya devam ederken, çoğu sera gazları olarak bilinen atmosferik gazlar tarafından emilir ve Dünya’ya geri dönerek daha fazla ısınmaya neden olur.
İnsan uygarlığının var olduğundan çok daha uzun bir süredir, atmosferimizdeki sera gazı konsantrasyonları milyonda 200 ila 280 parça arasında olmuştur. Başka bir deyişle, bir milyon hava molekülünde 200 ila 280 gaz molekülü vardır. Burada; Sera gazlarının ve özellikle karbondioksitin daha yüksek konsantrasyonlarının, ekstra ısı tutulmasına ve artan küresel sıcaklıklara yol açtığına dikkat edilmelidir.
Sera gazları nelerdir?
Atmosferdeki ısıyı hapseden ve gezegeni ısıtan gazlara sera gazları denir. Sera etkisine neden olan başlıca gazlar karbondioksit, metan, azot oksit ve flor gazıdır. Şimdi bu gazlara daha yakından bakalım. Karbon dioksit (CO2): küresel antropojenik emisyonların yaklaşık %76’sını oluşturan karbondioksit; Fosil yakıtların (kömür, doğal gaz ve petrol), katı atıkların, ağaçların ve diğer biyolojik maddelerin yanması ve ayrıca en kimyasal reaksiyonların bir kısmı sonucu atmosfere salınır. Karbondioksit, biyokarbon döngüsünün bir parçası olarak bitkiler tarafından emildiğinde atmosferden uzaklaştırılır (veya tutulur).
Metan (CH): Kömür, doğalgaz ve petrolün üretimi ve taşınması sırasında açığa çıkan metan, atmosferde karbondan çok daha kısa süreler (yaklaşık on yıl) kalsa da, atmosferde karbondan çok daha güçlüdür. Sera etkisi. Eşit koşullar altında, küresel ısınma üzerindeki etkisi, 100 yıllık bir süre içinde karbondioksitinkinden 25 kat daha fazladır. Küresel olarak, antropojenik sera gazı emisyonlarının yaklaşık %16’sını oluşturuyor. Metan emisyonları ayrıca hayvancılık ve diğer tarımsal faaliyetlerden, arazi kullanımından ve belediye katı atık depolama alanlarındaki organik atıkların parçalanmasından kaynaklanmaktadır.
Dönemsel gazlar küresel ısınmayı nasıl etkiler?
Her bir sera gazının küresel ısınma üzerindeki etkisi üç ana faktöre bağlıdır:
Atmosferdeki miktarı: Havadaki belirli bir gazın miktarına konsantrasyon denir. Sera gazı konsantrasyonları milyonda parça (ppm), milyarda parça (ppb) ve hatta trilyonda parça (ppt) olarak ölçülür; Belirli bir gaz için 1 ppm, 1 milyon hava molekülünde bu gazın bir molekülü olduğu anlamına gelir. Daha büyük sera gazı emisyonları, atmosferde daha yüksek konsantrasyonlara yol açar.
Atmosferik ömür: Bu gazların her biri atmosferde yıllardan binlerce yıla kadar değişen sürelerde kalabilir.
Isıyı hapsetmede ne kadar etkilidir: Bazı gazlar gezegeni ısıtmada diğerlerinden daha etkilidir. Her sera gazı için, atmosferde kalan ortalama miktarı ve ısıyı tutma yoğunluğunu gösteren bir Küresel Isınma Potansiyeli (GWP) hesaplanır. 1 ton karbondioksit emisyonuna kıyasla belirli bir süre boyunca (genellikle 100 yıl) bir gaz tarafından emilen toplam enerjinin bir ölçüsüdür. GWP değeri yüksek gazların küresel ısınma üzerinde daha fazla etkisi vardır.
Sera gazı emisyonlarını azaltmanın yolları nelerdir?
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 30 Mart 2022 tarihinde açıklanan 2020 sera gazı emisyon verilerine göre; 2020 yılında toplam sera gazı emisyonları bir önceki yıla göre %3,1 artarak 523,9 milyon ton CO2 eşdeğeri (eşd.) olarak hesaplanmıştır. 2020’de toplam sera gazı emisyonları içinde eq CO2. Enerji kaynaklı emisyonlar p.2 ile en büyük paya sahipken, onu 0,7 ile tarım, endüstriyel süreçler ve ürün kullanımı ve %3,1 ile atık sektörü izliyor.
Sera etkisinden ve küresel ısınmadan sorumlu olan biz insanlar da bu sorunlara çözüm olabiliriz. Sera gazı emisyonlarını azaltma yeteneğimiz var, ancak bu kolay değil. Çünkü uluslararası, ulusal ve yerel düzeyde önemli çabalar gerektiriyor. Her şeyden önce temiz enerji, yenilenebilir enerji kaynakları ve enerji verimli teknolojilerin kullanımını artırarak fosil yakıt üretimini, tüketimini ve kirliliğini azaltmalıyız. Daha fazla karbon yakalama, depolama ve kullanım teknolojileri kullanmalıyız. Ormansızlaşmayı durdurmalı ve gıda israfını azaltmalıyız. Kısacası, dünyayı ve geleceği iyi görmeliyiz.
Küresel ısınmadan ve diğer sebeplerden kaynaklanan orman yangınlarının önüne nasıl geçilebileceği ile ilgili yazımızı da okumak isteyebilirsiniz. Yazıya ulaşmak için burayı tıklayabilirsiniz.
