Hava kirliliği; Herhangi bir kimyasal, fiziksel veya biyolojik faktör tarafından atmosferin doğal özelliklerinde meydana gelen değişikliktir. Yani atmosferde miktar, yoğunluk ile uzun süre yabancı maddelerin bulunması biyolojik yaşama ve doğal dengeye zarar verecektir. Dünyadaki birçok sürdürülebilirlik sorununda olduğu gibi, hava kirliliğinin ana nedeni antropojenik faaliyetlerdir.
Hava Kirliliği İçin Sebepleri Kısaca Sayarsak:
- Fosil yakıt kullanımı
- Üretim ve tüketimde oluşan atık
- Üretimde endüstriyel üretimde duman filtrasyonu ve atık su arıtma tesisleri gibi gerekli önlemlerin alınmaması
- Artan kimyasal kullanımı
- Tarım ilaçları
- Motorlu taşıt emisyonları
- Hızlı nüfus artışı ve plansız kentleşme
- Uygun koşullarda şömine gibi yanmayan sobalar veya şömineler
- Doğaya zararlı kozmetik kullanımı
Tanımlardan da anlaşılacağı üzere hava kirliliğinden en çok etkilenen ülkeler düşük ve orta gelir ülkeleridir. Metreküp başına ince partikül yoğunluğunun (PM 2.5) ölçülmesi sonuçlarına göre, Bangladeş, Pakistan ve Hindistan dünyanın en kirli havasına sahip üç ülke. Kirlilik düzeyi açısından 106 ülke arasında 6. sırada yer Türkiye yer alıyor. Bu PM2.5 konsantrasyonları, DSÖ tarafından kabul edilen değerin 3,7 katı olarak ölçülmüştür. Havası en kirli il Çorum’dur.
Hava kirliliğinin etkileri nelerdir?
Günümüzde hava kirliliği insan sağlığı ve iklim için ciddi bir risk faktörüdür. Üretim, sanayi, seyahat ve hava yoluyla tüketimden kaynaklanan emisyonlar… Bunlar küçük miktarlarda da olsa, sera etkisi nasıl yaratılır. Ve iklim krizinin ana nedeni olan küresel sıcaklıklarda artışa neden olmaktadır. Bunu aşırı hava olayları ve deniz seviyesinin yükselmesi olarak belirtebiliriz. Ek olarak okyanus asitliğinin artması, aşırı kuraklık, türlerin yok olması şeklinde yaşıyoruz. İklim krizinin bu yıkıcı etkilerini önlemenin tek yolu sıcaklık artışını 1,5°C ile sınırlamak. Bunun için hava kirliliğinin ana nedenlerinden biri olan zararlı gazların emisyonlarıdır. Bu sorun 2030 yılına kadar yarıya indirmeli. Ayrıca 2050 yılına kadar tamamen ortadan kaldırmalıyız.
Amfizem ve astımdan kronik akciğer hastalığına kadar çeşitli solunum rahatsızlıklarına neden olabilir. Üst solunum yollarında tahrişe ve uzun süreli etkilere neden olabilir. Havadaki partiküller kan damarlarının arızalanmasına neden olabilir. Ayrıca oksijen taşınmasına müdahale etmesine ve ayrıca arterlerdeki kireçlenmeyi hızlandırmasına neden olabilir.
Hamilelik sırasında erken doğum, yüksek tansiyona neden olarak düşük doğum ağırlığı görülebilir. Hatta anne ve fetüs morbidite ve mortalitesi gibi sorunlara yol açabilir. Hava kirliliğinin insanlarda kanserojen etkileri olduğu bilinmektedir ve akciğer kanseri ile yakından bağlantılıdır. Kardiyovasküler hastalık riskini artırabilir.
