Diyarbakır gezi rehberi: Diyarbakır, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin orta kısmında bulunur. Nüfusu bir buçuk milyonu aşkın olan Diyarbakır, Türkiye’nin en kalabalık şehirlerinden birisidir. Yaklaşık 9 bin yıllık geçmişe sahip olan şehir, Paleolitik Çağ’dan Neolitik Çağa, Yontma Taş Devri’nden Cilalı Taş Devri’ne kadar uzanıyor.
Yaz aylarında ortalama 46 dereceye kadar çıkması sebebiyle şehrin mimarisi de buna göre şekillenmiştir. Meşhur Dicle Nehri’nin geçtiği Diyarbakır’da tüm akarsular burada toplanır. Dicle Nehri kıyısında olması sebebiyle tarih boyunca önemli bir konumda olan Diyarbakır; tarihi, kültürü, gelenekleri ve kendine has dokusuyla ziyaretçilerini etkilemeyi başarmaktadır.
Volkanik Karadağ’ın eteğine kurulmuş olan, çağının en gelişmiş uygarlıkları yok olmuşken dimdik ayakta kalan Diyarbakır, 33 kavmin izlerini taşır. Şehri çepeçevre saran surlarıyla tarihi hakkında bilgi veren Diyarbakır’da gezilecek yerlere göz atalım.
Diyarbakır’da Gezilecek Yerler
Diyarbakır Surları-Kalesi
Diyarbakır Surları; Çin Seddi’nden sonra karşımıza çıkan, en uzun mimari yapı olmasıyla dikkat çekiyor. 5 bin metrelik uzunluğa sahil olan surlar; kitabeler, motifler ve kabartmalar gibi birçok medeniyetten kalan tarihi miras barındırıyor.
Üstten bakıldığında kalkan balığı şeklinde olan surların ne zaman ve kim tarafından yaptırıldığı net olarak bilinmemektedir. İç Kale ve Dış Kale olmak üzere iki bölümden oluşan surlar 4 kapıya ve 82 burca sahiptir. Bu kapılar; Harput Kapısı, Rum Kapısı, Telli Kapı ve Yeni Kapıdır. Ayrıca İç Kale’de Diyarbakır’daki yerleşimin başladığı düşünülmektedir. Son olarak, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne kabul edilen surlar, gezilip görülmesi gereken bir yerdir.
Ulu Camii
Roma Dönemi’ne ait olan ve şehrin göbeğine en büyük kilise olarak inşa edilen Mar Toma Kilisesi, Hz. Ömer döneminde, MS 639 yılında camiye dönüştürülmüştür. Aynı zamanda Anadolu’nun en eski cami özelliğini taşıyan Ulu Cami, Artuklu, Selçuklu, Akkoyunlu, Karakoyunlu ve Osmanlı dönemlerine ait 20 adet kitabe taşımaktadır.
Caminin avlusunda bulunan ve kara taşlar kullanılarak yapılan şadırvanları, caminin iki yanında bulunan ve anıtsal bir hava katan medreseleri, sibernetiğin babası olarak kabul edilen ve caminin içerisinde bulunan güneş saati ve altında bulunan su kaynağı ile görenleri etkilemektedir.
Hevsel Bahçeleri
Diyarbakır Surları ile birlikte UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne giren Hevsel Bahçeleri, bölgede yaşamış tüm medeniyetlerin kültürel ihtiyaçlarına karşılık özgünleştirilerek meydana getirilmiş ve varlığını sürdürmüştür. Hevsel Bahçeleri; surlar ve bahçeler olmak üzere iki ana bölümden oluşuyor ve 7 bin yıldır var olan Diyarbakır Kalesi bahçeleriyle beraber dünya tarihi adına önemli bir miras olma özelliği taşıyor.
Aynı zamanda kuş cenneti olan bölge sadece tarımsal amaçlı değil, geleneksel ve tarihi olarak da önem taşımaktadır. Öyle ki 30’un üstünde medeniyetten izler taşımaktadır.
Meryem Ana Kilisesi
3.yüzyıla ait bir eser olan Meryem Ana Kilisesi’nin mihrabı Bizans Dönemine, tarihi kapısı Roma dönemine aittir. Süryaniler için önemli bir ibadethane olan Meryem Ana Kilisesi, etkileyici ikonlara, muhteşem ahşap işçiliğine ve önemli mimari detaylara sahip olmasıyla ün kazanmıştır.
Malabadi Köprüsü
Malabadi Köprüsü, Diyarbakır’ın tarihi hazinelerinden birisidir ve 1147 yılında Artukoğulları tarafından inşa edilmiştir. Aynı zamanda Selçuklu Dönemini yansıtan en önemli mimarlık ve mühendislik yapıtlarından biri olan Malabadi Köprüsü, sivri ana kemeri ile de dünyanın en büyük kemer açıklığına sahip taş köprüsü olma özelliğini taşımaktadır.
Köprünün uzunluğu 150 metre, genişliği 7,20 metre, yüksekliği 19 metredir. Sivri kemeri ise 40,86 metredir. Ayrıca köprüde bulunduğu dönemi yansıtan insan, aslan ve güneş motifleri ile kabartmalar yer almaktadır.
Diyarbakır’da Gezilmesi Gereken
Hanlar: Tarihi Hasan Paşa Hanı, Deliller Hanı, Sülüklü Han, Masudiye Medresesi.
İbadethaneler: Dört Ayaklı Minare, Hazreti Süleyman Camisi, Kurşunlu Camii, SurpGiragos Kilisesi, Berham Paşa Camii.
Müzeler: Diyarbakır Arkeoloji Müzesi, Cahit Sıtkı Tarancı Müzesi, Ahmet Arif Edebiyat Müzesi, Ziya Gökalp Müze Evi, Gazi Köşk Şark Evi, Dengbej Evi.
Konaklar: Cemil Paşa Konağı, Hürrem Sultan Konağı, Behram Paşa Konağı, İskender Paşa Konağı.
Tarihi Alanlar: Çayönü Buluntuları, Körtik Tepe.
Köprüler: On Gözlü Köprü, Devegeçidi Köprüsü.
Tarihi Yapılar: Mardin Kapı, Urfa Kapı, Dağ Kapısı, Saray Kapı, Eğil Asur Kalesi, Keçi Burcu, Artuklu Sarayı.
Mağaralar:Hasuni Mağaraları, Birkleyn Mağaraları.
Parklar: Park Orman, Göletli Park, Koşuyolu Parkı, Anıt Park.
Doğal Güzellikler: Dicle Nehri, Zülküf Dağı, Uzunova Gölü, Miyalan Şelalesi, Karasu Şelalesi.
Ayrıca: Silvan, Ergani, Eğil.
Diyarbakır Mutfağı: Diyarbakır gezi rehberi denildiğinde eşsiz yöresel lezzetlerden de bahsetmek gerekir. Diyarbakır; Türk, Kürt, Zaza, Süryani, Arap, Ermeni kültürüne sahip olduğu için çok çeşitli mutfağa sahiptir. Bunlara örnek olarak: Serbizer, Habenisk, Meftune, Pıçık, Duvaklı Pilav, Nardanaşı, Lahmacun, Sac Tava, Çiğ Köfte, Lebeni, Etli Keşkek, Mahlepli Çörek, Ayvalı Kavurma, Mumbar Dolması, Patlıcan Dizme, Cartlak Kebabı, Sıkma, Kaburga Dolması, Sumak Suyu, Tırşık, KibeMumbar, Hillorik, İçli Köfte, Kabak Boranisi, Gevre, Yumurtalı Kenger, Ciğer Kebabı, Babagannuş, Elma Dizmesi, Sur Tatlısı, Sütlü Nuriye, Karpuz verilebilir.
Diyarbakır Gezi Rehberi
