Muş Gezi Rehberi: Doğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan Muş, Çavuş Dağı eteklerinde kurulmuş bir şehirdir. MÖ 2 binlere uzanan geçmişi olan şehir; Urartular, Asur, İskitler, Med, Pers, Makedonya, Partlar, Roma, Bizans ve Sasani imparatorluklarına ev sahipliği yapmış ve Malazgirt Savaşı’ndan sonra Türkleşmeye başlamıştır. Daha sonra da Selçuklu, Moğollar, Karakoyunlu, Akkoyunlu ve Osmanlı hakimiyetine girmiş ve son olarak 1929’da Türkiye şehri olmuştur.
Platolar, ovalar ve dağlar gibi doğal güzelliklere ve tarihi değerlere sahip olan Muş; tarihi camilere, kalelere, köprülere, evlere, manastırlara ve antik kentlere sahiptir. Köklü tarihi, kültürel zenginliği, doğal güzellikleri ve yöresel yemekleri ile Muş’ta gezilecek yerlere göz atalım.
Muş Gezi Rehberi / Muş’ta Gezilecek Yerler
Muş Kalesi
Tarihinin milattan öncesine uzandığı Muş Kalesi, şehrin merkezinde yer alan ve sembolleşen yapılardan biridir. Kim tarafından ve ne zaman yapıldığı tam olarak bilinmeyen kale, birçok medeniyetin hakimiyetine girmiş ve daha sonra Hz. Ömer döneminde Müslüman hakimiyetine girmiştir. Günümüzde kale etrafında piknik alanı bulunmaktadır.
Malazgirt Kalesi
İslamiyet dönemi ve Bizans döneminde birçok savaşa tanıklık etmiş olan Malazgirt Kalesi, Berber Kalesi olarak da anılmaktadır ve Diyarbakır surlarına benzemektedir. Kalenin, Urartular döneminde inşa edildiği düşünülmektedir. 1750 metrelik uzunluğu ve sahip olduğu burçları ile dikkat çeken kale, Horosan harcı ve volkanik taşlar ile inşa edilmiştir. Günümüzde kale etrafında piknik alanı bulunmaktadır.
Arak Manastırı
Kutsal Havariler Manastırı olarak da isimlendirilen ve Aziz Grigor tarafından kurulan Arak Manastırı, 4.yüzyılda inşa edilmiştir. Sasaniler; kiliseyi Romalılar’a iyi niyet göstergesi olarak yaptırtmış ve hediye etmiştir. Farsça şarap anlamına gelen Arak, ismini bulunduğu köyden almıştır. Son olarak; Muş’ta bulunan önemli tarihi eserlerden biri olan ve Karaçavuş Dağı’nın eteklerinde bulunan Arak Manastırı’nın yakınlarında bir de çan kulesi bulunmaktadır.
Surp Garabet Manastırı
Döneminde Ermenistan’ın en büyük ve en önemli manastırlarından biri olan Surp Garabet Manastırı, 4.yüzyılda inşa edilmiştir. Manastırın ismi Kutsal Müjdeci (Vaftizci Yahya’ya itafen) anlamına gelmektedir ve Çanlı Kilise veya Çengelli Kilise isimleriyle de anılmaktadır. 1915’deki Ermeni meselelerinden dolayı fazlasıyla zarar gören kale, günümüzde birkaç parça kilise duvarı ve kalıntıları ile ziyaretçileri karşılamaktadır.
Kayalıdere Antik Kenti
Muş’un en önemli tarihi yerlerinden olan ve bünyesinden birçok önemli tarihi miras çıkartan Kayalıdere Antik Kenti, Urartular döneminden kalmıştır. Şarap mahzeni, kral mezarları ve odacıklar bulunan kentin, askeri amaçla kullanılmak üzere inşa edildiği düşünülmektedir.
Geleneksel Muş Evleri
Kentin simgesi haline gelen ve Selçuklu kültürünü günümüze taşıyan Geleneksel Muş Evleri, estetik görünümleri, dar sokakları ve farklı mimarisi ile ilgi çekmektedir. Bahçelerinde geniş bir avlu, erzak deposu ve ahır yer alan evlerde hala insanlar yaşamaya devam etmektedir.
Akdoğan Gölü (Hamurpet Gölü)
Volkanik oluşumlu iki gölden oluşan Hamurpet Gölü, harika bir manzaraya sahiptir. Doğaseverleri ve fotoğrafçıların sıklıkla uğradığı gölde kamp ve piknik gibi aktiviteler de yapılabilmektedir. Ayrıca kış aylarında donan gölün yıl boyunca aynı su seviyesinde kalması da dikkat çekmektedir.
Muş Ovası
1650 km karelik bir alanı kaplayan Muş Ovası, Türkiye’nin en büyük ovalarından birisidir. Üç tarafı dağlarla çevrili olan ova; coğrafi yapısı, yüksek rakımı ve serin havası nedeniyle tercih edilmektedir. Ayrıca mayıs ayında açan gelincikleri ile ilgi çekmektedir.
Muş’ta Bulunan Diğer Doğal Alanlar
Dağlar: Bingöl Dağları, Bilican Dağları, Koğ Tepesi
Göller: Haçlı Gölü, Kaz Gölü
Ova/Vadi: Malazgirt Ovası, Bulanık Ovası, Liz Ovası, Murat Vadisi
Irmaklar: Murat Irmağı, Karasu
Mağara:Künav Mağarası
Diğer: Kale Parkı, Güzeldağ Kayak Merkezi
Muş’ta Bulunan Diğer Tarihi Yerler
Kale:Haspet Kalesi, Kalecik Kalesi
Han:Yıldızlı Han (1307-Selçuklu)
Camiler:Muş Ulu Camii, Hacı Şeref Camii, Alaeddin Paşa Camii, Esenlik Camisi
Hamamlar:Alaeddin Bey Hamamı, Migre Hamamı
Diğer:Tarihi Murat Köprüsü, Zafer Anıtı, Yağcılar Höyüğü
Muş Mutfağı
Hez Dolması, Domatesli Lahana Dolması, Kaburga Dolması, Pırvaz, Keşkek, Cavbelek, Mırtoğe, Çorti, Herse, Muş Böreği, Muş Köftesi, Sulu Köfte, Keldoş, Tomast, Muş Usulü Kenger, Ayran Aşı Çorbası, Helimaşı Çorbası, Kırçik, Kak, Uçkun, Çiriş Otu, Gülük, Cağ Salamurası, Jağ, Sıpidak, Uçkun, Teter Helvası
