Şanlıurfa gezi rehberi; Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan ve Peygamberler diyarı olarak anılan efsaneler şehridir. Kurtuluş Savaşı’nda halkın gösterdiği direnç ve başarı nedeniyle “Şanlı” unvanını alan Urfa, 1984 yılından itibaren Şanlıurfa adını almıştır. Peygamberler şehri, efsaneler şehri, müze şehir gibi ifadelerle anılan şehir, tarihte ilk yerleşimin ve ilk tarım faaliyetlerinin yapıldığı yerdir.
En fazla arkeolojik çalışmalar yapıldığı şehirlerin başında gelen Urfa ve çevresinde, Cilalı Taş Devri’nden bu yana yerleşim olduğu düşünülmektedir. Kuran, İncil ve Tevrat’ta adı geçen Hz. İbrahim’in doğduğu yer olan, Hz. Musa’nın, Hz. Eyüp’ün ve daha birçok peygamberin yaşadığı yer olan, Hz. İsa’nın ise kutsadığı şehir olduğuna inanılan Urfa’da dil, din ve kültürlerin bir arada yaşadığı hoşgörü hakimdir.
MÖ 11 binlerden dahi eserler barındıran şehir; Ebla, Akad, Sümer, Babil, Hitit, Hurri, Mitanni, Arami, Asur, Pers, Makedonya, Roma, Bizans, Osmanlı gibi sayısız medeniyete ve imparatorluğa ev sahipliği yapmıştır. Kurtuluş Savaşı’na kadar İngilizler ve Fransızlar tarafından da işgal edilen şehir 1920 yılında kurtarılmış ve 1924’te il olmuştur.
Masalsı atmosferi, yüzyıllar önceye ait eserleri ve çeşitli dinlere ait izleri ile ön plana çıkan şehir; etnik mimarisi, mağaraları, gölleri, kiliseden çevrilmiş camileri ve ilk yerleşim yerleriyle ilgi çekmektedir. Gezilip görülecek yer bakımından zengin olan mistik şehir Şanlıurfa’da gezilecek yerlere göz atalım.
Şanlıurfa’da Gezilecek Yerler
Göbeklitepe
Yakın zamanda keşfedilen ve ülkemizin en önemli tarihi değerlerinin başını çeken Göbeklitepe, 13 bin yıllık tarihi ile dünya tarihinin en eski tapınağı olarak bilinmektedir. Binlerce yıllık medeniyetler ve dinlerin beşiği olan Şanlıurfa’nın en gözde yeri olarak karşımıza çıkan ve dünya çapında bir öneme sahip olan höyük, UNESCO Dünya Mirasları Listesi’nde yer almaktadır. Öyle ki Türkiye’de 2019 yılı, Göbeklitepe Yılı olarak ilan edilmiştir. Neolitik Çağ’dan yaşam izlerinin görüldüğü höyükte; tapınaklar ve yaşam alanları bulunmaktadır. İleri düzey mimarlık teknikleri kullanılan ve sırlarla dolu olan Göbeklitepe’de çalışmalar devam etmektedir.
İnsan eli ile yapılan en büyük dini yapılar olarak kayda geçen tapınak, 300 metre çapında ve 15 metre yüksekliğindedir. Günümüze kadar sağlam şekilde nasıl gelebildiği bir sır olan Göbeklitepe taşları, devasa boyutta ve kilodadır. Neolitik Dönem’e yeni bir bakış açısı kazandıran Göbeklitepe hakkında ciddi çalışmalar yapılmaktadır. Hakkında birçok sır, rivayet, hikaye ve inanış barındırmasının yanı sıra; birçok bilimsel araştırmaya, tezlere, makalelere ve belgesellere de konu olmuştur.
Balıklı Göl
İslam mitolojisinde büyük bir öneme sahip olan Balıklı Göl’ün rivayetine göre; zamanın kötü kralı Nemrut, yaratıcının tek olduğunu düşünen Hz. İbrahim’i kalenin en yüksek yerinden ateşe atar. Hz. İbrahim’in ateşe atılarak düştüğü yerin ise Balıklı Göl olduğuna inanılır. Ancak daha sonra Allah’ın Hz. İbrahim’e yardım ettiği ve ateşin bir anda sulara dönüştüğü rivayet edilir. Ateşin odunları ise balığa dönüşmüştür ki Balıklı Göl’ün balıkları da kutsal kabul edilmektedir. Üç gölden oluşan ve ana gölün Balıklı Göl olduğu yerde; ateşin göle dönüştüğü yer Halil- ur Rahman, İbrahim’e inanan Nemrut’un kızının gözyaşlarından oluşan göl Aynı-ı Zeliha olarak bilinmektedir.
Günümüzde turistik açıdan yoğun ilgi gören Balıklı Göl’ün çevresinde etkileyici mimarisiyle Halil- ur Rahman Camii yer almaktadır. Ayrıca çevresinde farklı tarihi eserler de yer almaktadır. MÖ 9500 yıllık neolitik yerleşim höyüğü üzerinde yer alan bölgede Urfa Kalesi, 11.500 yıllık Balıklı Göl Heykeli, çok sayıda mağara ve sütunlar bulunmaktadır.
Halfeti
Kayıp şehir ve Saklı cennet olarak da adlandırılan Halfeti, MÖ 855 yılında Asurlular döneminde kurulmuştur. Taş evlerinin, camilerinin ve diğer yaşam alanlarının Fırat Nehri altından kalmasından dolayı Kayıp şehir lakabını alan Halfeti; aynı zamanda Cittaslow, yani Sakin şehir unvanını almıştır. (Dünyada 208, Türkiye’de 11 yerden biri) Ayrıca Halfeti gezisi sırasında Rumkale, Kantarma Mezrası Hanı, Aziz Nerses Kilisesi ve GürkuyuNorhut Kilisesi görülmesi gereken yerlerdendir.
Harran
Etimolojik yapısı ile yolların kavuştuğu yer, kavşak, seyahat ve kervan anlamlarına gelen Harran; sosyolojik ve tarihsel açıdan da medeniyetlerin doğduğu ve buluştuğu kent anlamına gelmektedir. Çok eski tarihe sahip olan Harran’da; Harran Höyüğü, Harran Kalesi, “dünyanın ilk üniversitelerinden biri olan ve ilim irfan merkezi olarak kullanılan” Harran Üniversitesi, İslam Devri’nin önemli eserlerinden Harran Ulu Camii (Cennet Camii), Kümbet Evleri ve bölge iklimine uyumlu olan Harran Evleri görülmesi gereken yerlerdendir.
Şanlıurfa’da Gezilecek Tarihi Yerler / Şanlıurfa’da Gezilecek Yerler / Şanlıurfa Gezi Reheri
Antik Yerler:Soğmatar Antik Kenti, Şuayp Antik Kenti, Gürcütepe Höyüğü
Kilise ve Manastırlar:Deyr Yakup Manastırı, Germuş Kilisesi
Kervansaraylar: Han El Barur Kervansarayı
Mimari Yapılar: Harran Evleri, Tarihi Harran Üniversitesi
Camiler: Urfa Ulu Camii, Fırfırlı Camii (On İki Havari Kilisesi), Selahaddin Eyyübi Camii (Aziz JohannesProdromosAddai Kilisesi), Halil ur Rahman Camii
Müzeler: Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi, Haleplibahçe Mozaik Müzesi, Şanlıurfa Mutfak Müzesi, Şanlıurfa Kurtuluş Müzesi, İbrahim Tatlıses Müzik Müzesi, Müslüm Gürses Müzesi
Şanlıurfa’da Gezilecek Doğal Alanlar / Şanlıurfa Gezi Rehberi
Yeşil Alanlar:Gölpınar Tabiat Parkı, Tek Tek Dağları Milli Parkı, Karaköprü Mesire Alanı
Göller/ Nehirler:Aynzeliha Gölü, Fırat Nehri, Atatürk Barajı
Ovalar/ Vadiler: Harran Ovası, Siverek Ovası, Takoran Vadisi
Mağaralar: Bazda Mağaraları, Hz. İbrahim Mağarası, İnik Mağaraları, Yücelen Mağaraları
Diğer: Karacadağ Kayak Merkezi
Şanlıurfa Mutfağı
Şanlıurfa gezi rehberi ile yöresel lezzetler: Urfa Kebabı, Ağzı Açık, Etsiz Çiğ Köfte, Üzlemeli Pilav, Söğülme, Mumbar Dolması, Borani, Yahudi Köftesi, İçli Köfte, Aya Köftesi, Yuvalak Köfte, Beli Kırık Kebabı, Balcan Kebabı, Tepsi Kebabı, Kazan Kebabı, Patates Kebabı, Sini Taraklık, Nohutlu Şehriyeli Bulgur Pilavı, Lebeni, Mahluta, Kulak Çorbası, Pıtpıt Çorbası, Bostana, Pirpirim Cacığı, İsot Salatası, Şıllık Tatlısı, Zingil Tatlısı, Burma Kadayıf, Peynir Helvası, Katmer Tatlısı, Haside Tatlısı…
