Stopaj, muhasebecilerin ve mali müşavirlerin konuştuğu ancak günlük hayatta pek aşina olmadığımız bir kavramdır. Sık sık duymamıza rağmen, tam anlamını bilip bilmediğimizi bile bilemeyebiliriz. Henüz iş yapmıyor olabiliriz veya bu işlemin dolaylı tarafı olduğumuzun farkında olmayabiliriz. Ancak, geliri olan ve profesyonel hizmetlere ihtiyacı olan herkes ilgilenir. Şimdi bu konuya yabancı kalmayalım ve stopaj nedir, stopaj ne kadar ödenir, nasıl ödenir sorularına cevap arayalım. Stopajın nasıl hesaplandığına yakından bakalım…
Stopaj nedir?
Stopaj, kısaca gelir veya kazançtan kaynakta kesilen vergi olarak ifade edilen bir vergi türüdür. Vergi düzenlemelerine göre, çalışanlar belirli gelirleri beyan eder ve bu beyannameler üzerinden vergi öderler. Bazı durumlarda vergiler, dosyalama aşamasından önce ödeme aşamasında iken stopaj yapılarak ödenir ve verginin bu şekilde ödenmesine stopaj denir.
Resmi bir tanımda şu şekilde ifade edilir: Bu, malikin geliri elde etmesinden ve ilgili tutarın ödenmesinden sonra kendi adına vergi dairelerine göndermeden önce alınan vergidir. Kullanımda çok yaygın olduğu için “Tevkifat veya stopaj yoluyla ödenen vergi nedir?” sorusu ayrıca biraz açıklamayı hak ediyor. Serbest meslek sahibi bir kişiye mesleki hizmetleri karşılığında ödeme yapmayı düşündüğünüzü varsayalım, eğer ödeme üzerine gelir vergisi kanununda belirtilen oranda kesintiyi yaparsanız ve kanuna uygun olarak vergi dairelerine havale edebilirsiniz. Bu da stopaj gelir vergisi olarak bilinir. Çalışan maaşları, serbest ödemeler, gider raporları, kira ve temettüler stopaja tabidir.
Stopaj nasıl ödenir?
Örneğin, bir işçinin veya bir kamu görevlisinin geliri üzerinden bu vergi, maaşından kesilerek işveren tarafından vergi dairesine ödenir. Ticaret anlaşması ödemeleri, kısa bir açıklama ile takip eden ay beyan edilir ve ödenir. Profesyonel kiralamalarda, kiracının gelir üzerinden vergi beyanında bulunarak vergi dairelerine ödemesi gerekir ve kaynağında ödenen vergi beyannamede belirtilen kira geliri üzerinden kesilen vergiden mahsup edilir. Ancak konut olarak kiralanan yerlerde bu vergi türü uygulanmaz.
Yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilen vergi, gelirin ilgili olduğu takip eden yılın Mart ve Temmuz aylarında olmak üzere iki taksit halinde verilir.
Stopajın hesaplanması
Stopaj sabit bir tutar olarak ifade edilmez, ödeme şekline göre değişir ve ödemenin yüzdesi olarak hesaplanır. Ancak, her zaman toplam maaş üzerinden hesaplanır.
Çalışan gelir vergisi kesintileri, brüt ücretten ders kitabı kesintileri ve istisnaları düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden hesaplanır. Her yıl güncellenen vergi dilimine göre uygulanır. %15 ile %20 arasında değişmektedir. Bu tutar, çalışanın brüt maaşından kesilerek işveren tarafından vergi dairesine ödenir. Kira stopajı, toplam kira tutarı üzerinden %20 kesinti uygulanarak hesaplanır.
Birkaç formül gerektirdiği ve karmaşık olduğu doğrudur. Ancak, her birimiz bir gün stopaj veya beyanname vererek ya da sadece vergi sisteminin bu kısmının nasıl çalıştığını bilerek vergi ödeyebileceğimiz için, “Tahmin Eksi nedir?” sorusunu soracağız. Soruları yanıtlayabilir ve bu vergisinin nasıl hesaplandığı hakkında fikir sahibi olabiliriz. Vergilerin kaynağında nasıl dosyalanacağı konusundaki kafa karışıklığını ortadan kaldırdığımıza göre, vergiler söz konusu olduğunda daha güvenle hareket edebilirsiniz.
