Merak edilen tüm emlak ve gayrimenkul terimleri için Immo-Türkiye tarafından hazırlanan, Gayrimenkul & Emlak Terimleri Sözlüğü’ne hoş geldiniz. Özellikle emlak çalışmaları ile ilgilenirken ya da gayrimenkul alıp-satarken karşınıza çıkabilecek terimlerin hepsi hakkında, bu sözlükte bilgi sahibi olabileceksiniz. Immo-Türkiye tarafından derlenen, tüm emlak terimleri ve anlamları için sözlüğümüzü keşfetmeye başlayabilirsiniz.
İmmo Sözlük
Bu dizinde toplam 15 sözcük mevcut.
YALI NEDİR?
Yalı; sahil kesimlerine inşa edilen, en pahalı taşınmazlardan olan ihtişamlı yapılardır. Deniz, göl veya akarsu kıyılarında, genellikle 2 veya 3 katlı olarak inşa edilen yalılar, kültürel ve mimari tarihi açısından da önemlidir. Osmanlı döneminde sosyal sınıflara göre farklılık gösteren yalılar, ayrı bloklar şeklinde inşa edilirken birleşik şekilde de yapılmıştır. Ayrıca mimari özellikleri arasında cumba kullanımı, kıvrımlı merdivenler ve birçoğunda bulunan geniş arka bahçeler bulunuyor.
Özellikle Osmanlı döneminde, İstanbul Boğazı’nın iki yakasına inşa edilen yalılar, zengin veya ayrıcalıklı kesim tarafından kullanılırdı. Günümüzde ise resmi kayıtlara göre ülkemizde 360 adet yalı vardır. Bu yalıların bazıları kamu malı olarak kullanılıyor, bazıları ise özel mülktür.
YAPI KULLANIM BELGESİ NEDİR?
Yapı kullanım belgesi; bir yapının inşası tamamlandıktan sonra, belediye veya valilik tarafından, bütün bağımsız bölümler için verilen ve bağımsız bölümlerin amacına uygunluğuna dair düzenlenen rapora verilen isimdir. Yapı Kullanım İzin Belgesi, İmar Kanununca verilir.
Yapı kullanım izin belgesini alabilmek için, mülk sahipleri veya vekalet verilen kişiler, hazırlanan dilekçe ile ilgili belediyeye veya valiliğe başvurmalıdır. Binada her şey uygun ve bir sorun veya aksilik yoksa Yapı Denetim Kuruluşu’nun uygunluk raporu alındıktan sonra Yapı Kullanım Belgesi düzenlenir. Yapıda bir sorun veya aksilik bulunduğu takdirde, 30 gün içerisinde eksikliklerin tamamlanması istenir.
YAPI RUHSATI NEDİR?
Yapı ruhsatı; bir inşaata başlayabilmek için ilgili belediye tarafından verilen onay belgesidir. Bir yapıya başlamak için alınması gereken ilk ve en önemli belge yapı ruhsatıdır. Hukuki ve Kanuni açıdan bağlayıcı olan yapı ruhsatı, İmar Kanunu hükümlerince verilir.
Bir gayrimenkul inşasının uygunluğunu ifade eden yapı ruhsatı lisans belgesinin alınması zorunludur. Ruhsat alınırken inşası yapılacak gayrimenkule dair her türlü proje, sahiplik ve inşa bilgisi değerlendirilir.
İnşası yapılacak gayrimenkul, mücavir alan olarak belirtilen bir bölge içindeyse ilgili belediyeye dilekçe yazılarak izin belgesi alınır. Fakat mücavir alan dışındaysa, valiliklere dilekçe verilerek izin belgesi alınır.
Son olarak uygunluğu kabul edilen yapı ruhsatı geçerlilik süresi inşaat başlamasıyla beraber 5 yıldır ve ruhsat verildikten sonra 2 yıl içinde inşaya başlanması gerekir.
YATAY MİMARİ NEDİR?
Yatay mimari; enine gelişen az katlı konut projelerini ifade eden bir gayrimenkul terimidir. Dikey mimarilerin şehrin görünümünü bozması düşüncesiyle oluşan bu kavram, günümüzde yaygın hale gelmektedir.
Yatay yapılaşmayı teşvik etmek amacıyla, yeni imar yönetmeliklerinde bazı ek maddeler bulunmaktadır. Yeni düzenlemelerle beraber taban alan kullanımı %40’tan %60 oranına kadar çıkarılması öngörülmektedir ve bu da ileride daha çok yatay mimarinin tercih edileceğinin göstergesidir.
YAZLIK EV NEDİR?
Yazlık ev; genellikle kent dışında ve yöre kentlerde bulunan, bir kişinin ya da ailenin yaz aylarında dinlenmek ve tatil yapmak için, kimi zaman da hafta sonları kullandıkları ikincil konutlara verilen isimdir.
Yazlık veya yazlık ev; geleneksel olarak sıcak havalarda dinlenmek için kullanılan bir bina, konut, ev veya villa olabilir. Bir tatil mülkü olarak kullanılan yazlık ev satın alırken veya kiralarken; denize olan mesafesini, merkeze olan yakınlığını, manzarasını, havuz veya bahçesini, varsa eşyaların konfor ve yeterliliğini göz önünde bulundurmalısınız.
YERDEN ISITMA NEDİR?
Yerden ısıtma sistemi; yapının zemini içindeki borularla yapının ısıtılması işlemine verilen isimdir. Yerden ısıtma sistemi ile mekandaki ısı kaybı önlenir, zemin betonu içindeki borularla ısı kaynağından aldığı enerjiyi zeminin altına yayıp dağıtır, bu nedenle de zeminden ortam ısıtılır.
Yerden ısıtma sisteminde gerekli ısınma kırk ile elli santigrat derecelik su ile sağlanır. Her türde katı veya sıvı yanar madde, güneş ışınlarının emilimi, ısı pompası ve güneş enerjisi entegre sistemi ile gerekli olan enerji ihtiyacı karşılanmaktadır. Bu sistem ile yapıya homojen bir ısı dağılımı sağlanır ve hemen hemen hiçbir odada ısı farkı olmaz.
YERLEŞİM YERİ NEDİR?
Yerleşim yeri; hukuki açıdan, bir kişinin hayat faaliyetleri ile sosyal ilişkilerinin merkezi olan yer olarak ifade edilebilir. Yerleşim yeri konusunda iki önemli konu vardır. Bunlar, yerleşim yerinin tekliği ile yerleşim yerinin zorunluluğu ilkeleridir.
Yerleşim yeri, bir kişinin hukuki adresidir ve kişinin hukuken bağlı olduğu, hukuken tanınan adresidir. Bu nedenle bir kişi işi dolayısıyla ve çeşitli sebeplerden birden fazla yerde oturabilir, ancak bu oturduğu yerlerden yalnızca biri ikamet ettiği adres olarak kabul edilir.
Ayrıca yerleşim yeri işlemleri e-devlet üzerinden gerçekleştirilebilir.
YEŞİL ALAN NEDİR?
Yeşil alan; kamu yararı gözetilerek oluşturulan açık alanlardır. Yeşil alanlar da dinlenme ve oyun alanı olarak ikiye ayrılır. Yeşil alanlar doğal bir süreç içerisinde kendi kendine oluşabilir veya peyzaj uygulamaları ile yapılabilir. Ayrıca bu alanlar, ortak kullanıma açıktır.
Yeşil alanlar, şehir hayatındaki yapılaşma nedeniyle önemli bir yer tutmaktadır. Çocukların oyun oynayacağı ve günlük hayattan uzaklaşıp dinlenebileceğiniz yerlerdir. Özellikle kalabalık yerlerde yaşayanlar, bu gibi yeşil alanlara ihtiyaç duymaktadır.
Yeşil alanlar ayrıca aktif ve pasif olarak ikiye ayrılıyor. Pasif yeşil alanlar, kişilerin kullanımına uygun olmayan alanlara verilen isimdir. Pasif alanlara örnek olarak; mezarlıklar, askeri yeşil alanlar, tarımsal yeşil alanlar, fidanlıklar, trafik adaları, koruma altına alınan yeşil alanlar verilebilir. Aktif yeşil alanlar ise insanların kullanıma uygun olan alanlardır. Buralara örnek olarak; piknik alanları, hayvanat bahçeleri, botanik bahçeler, spor ve oyun alanları, korular ve halkın faydalanması için yapılan özel alanlardır.
YEŞİL BİNA NEDİR?
Yeşil bina; küresel ısınma ve iklim değişikleri nedeniyle, yapıların sürdürülebilir prensipler doğrultusunda tasarlanmasını ve işletilmesini hedef alan bir mimarlık uygulamasıdır. Binalar, en fazla enerji tüketimi yapan unsurların başında gelir. Yeşil alanlar da enerji tüketimi minimum seviyeye indirmek amacıyla ve çevre dostu olmak adına hayata geçirilir.
Yeşil binalar, enerji tüketimini güneş ve rüzgar gibi doğal yöntemlerle karşılar ve karbondioksit üretiminin azalması açısından yararlıdır.
Bir yapının yeşil bina unvanını alabilmesi için sertifika alması gerekmektedir (Leed Sertifikası). Bu sertifika için; yer seçimi, enerji kullanımı, ulaşım, kullanılan malzeme, enerji tasarrufu, hava kalitesi, su verimliliği, iç mekan, inovasyon gibi pek çok kriter incelenmektedir.
YETKİ BELGESİ NEDİR?
Yetki belgesi; taşınmaz malların devir işlemleri esnasında tüzel kişiliğe sahip olanlardan istenen belgeye verilen isimdir. Yani bu belgeye sahip olanların, gayrimenkul alım-satım izni olduğu anlaşılır.
Temsilci olarak belirlenen ve yetki belgesine sahip olan kişi, bir taşınmaz malı tüzel kişi adına kiralayabilir veya satabilir. Gayrimenkul danışmanlığı ve emlakçılık yapabilmek veya yine bu sektörde faaliyet gösterebilmek için yetki belgesi alınması gerekmektedir.
Emlak sektöründe çalışanların alması gerektiği bu belge, mesleki yeterlilik açısından önemlidir ve geçerlilik süresi 5 yıldır. Ayrıca yetki belgesi başvurusu Taşınmaz Ticareti Bilgi Sistemi üzerinden yapılabilir. Bu belge her işletme için farklı biçimde düzenlenir.
YIKMA RUHSATI NEDİR?
Yıkma ruhsatı; bir arsa üzerinde söz konusu yapının yıkılabilmesi için belediyen alınan izne verilen isimdir. Yapının bağlı olduğu belediyen bu ruhsat alındıktan ve gerekli işlemler tamamlandıktan sonra ilgili yapının yıkım işlemleri gerçekleşir.
Yıkma ruhsatı almak ve yıkım işlemlerini başlatmak için; öncelikle söz konusu yapının tamamen boşaltılması ve tarihi eserlere bağlı bir yapı olmaması gerekir. Eğer söz konusu yapı tarihi bir eserle bağlantılıysa Kültür Tabiat Varlıklarını Koruma Kurumu onayı dahilinde yıkılmalıdır. Sonrasında, Belediye İmar Müdürlüğü’nden elektrik, su ve doğalgaz gibi emlak ilişki kesme belgesinin alınması gerekir. Tüm bu süreçler sonunda da Fenni Sorumlu gözetiminde yapının yıkımı gerçekleşir.
YIPRANMA PAYI NEDİR?
Yıpranma payı; gayrimenkul sektöründe binaların veya binalarda bulunan malların yıpranması, aşınması veya çeşitli nedenlerle eskimesi sonucunda binalarda yaşanan değer kaybına verilen isimdir. Yıpranma payı amortisman hesaplaması ile ortaya çıkar. Üç çeşit yıpranma faktörü vardır: Fiziksel yıpranma, fonksiyonel yıpranma ve çevresel yıpranma
Yıpranma payı hesaplarında kullanılan oranları devlet belirler ve bu oran her yıl değişebilir, farklılık gösterebilir. Binalardaki yıpranma payı hesaplandıktan sonra Gayrimenkul Değerlendirme Raporu oluşturulur ve bu sonuçtan yola çıkarak binanın kaybettiği değerin payına ulaşılır. Buna bağlı olarak da binanın veya taşınmazın güncel piyasa değeri belirlenir.
Yıpranma payı hesaplamasında kullanılan oranlar, binaların hizmet verdiği alana ve binaların türüne göre farklılık gösterir.
YOLA TERK NEDİR?
İmar planlarında bazı alanlar, yol, meydan, yeşil alan, park gibi kamu kullanımına ayrılmıştır. Belirlenen bu alanlar taşınmazların sınırları içerisinde yer alabilir. Bu imar planlarının gerçekleştirilmesi esnasında gayrimenkul sahibi, bir maddi karşılık sonucunda veya kendi rızasıyla, bedelsiz bir şekilde taşınmazın tamamını veya belirlenen kısmını kamu yararına bırakır. Bu işleme yola terk veya kamuya terk adı verilir.
YÖNETİM PLANI NEDİR?
Yönetim planı, bir binada bulunan dairelerin yönetilmesi için oluşturulan sözleşmeye verilen isimdir. Yönetim planı, Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 28.maddesine dayanak olarak gösterilir ve binadaki tüm kat sahiplerini ilgilendirir.
Daha geniş tanımıyla; çok katlı binalarda yaşamlarını sürdüren insanların uyması gereken kuralların, hukuki açıdan geçerliliğini sağladığı yönetim planı sözleşmesi, binanın yönetim tarzını, orada yaşayanların uyması gerektiği koşulları ve ortak araç-gereçlerin kullanımını kapsar.
Gayrimenkul alan kişiler veya almak isteyen kişiler açısından da yönetim planındaki sözleşme maddeleri bağlayıcıdır. Ayrıca bina yöneticileri, yönetim planı taslaklarını tapu müdürlüklerinden temin edebilir ve kendilerinin belirledikleri maddeleri sözleşmeye ekleyebilirler.
YÜKSEK GERİLİM NEDİR?
Yüksek gerilim; yaşayan canlılara zarar verebilecek kadar yükseklikte gerilimdeki elektrik enerjisini ifade etmektedir. Yüksek gerilimli araçlar ve iletkenler belirli güvenlik gerekliliklerini karşılamalıdır. Söz konusu baz istasyonları, çeşitli vericiler ve yüksek gerilim hatlarının neden olduğu elektromanyetik radyasyon yayan dalgalar insanlara endişe vermektedir.
Bu endişe emlak piyasasına da intikal ediyor ve ev satın alacak kişiler söz konusu evin yeri ile fiyatının yanında elektromanyetik kirliliğe maruz kalıp kalmadığını da hesaba katıyor. Normal şartlarda yüksek gerilim hatları şehir dışına insanlardan uzak ve tehlike yaratmayacak şekilde kuruluyor. Ancak şehirlerin büyümesi ve emlak sektörünün gelişmesi ile konut alanları şehir dışına yüksek gerilim hatlarının geçtiği yerlere de konut inşa edilebiliyor. Bu nedenle insanlar ev satın almadan önce elektromanyetik radyasyon ölçümü yaptırıyor ve bu ölçüm sonucu karar veriyor.